Tarihte karşılaşılmış bazı dramatik olaylar ve bu olaylardaki esrarı çözebilmek için çeşitli deneyler yürütmüş olan sosyal psikologlar, tek bir şahit olmasının onlarca şahit olmasından daha avantajlı bir durum olduğunu söylüyor.
Toplum içindeki bireylerin hareketini anlamlandırmamızı sağlayan bir psikolojik fenomeni detaylandırmadan önce, hakkında birçok araştırma ve deney yapılan, üzerine onlarca makale yazılan bir cinayetten bahsetmemiz gerekli.
1964 yılında Newyork'da akşam üstü Kity Genovese isimli bir kadın çok ta ıssız olmayan bir caddede cinayete kurban gider.
Bu olayda ilginç olan şudur.
Kadına saldıran şahıs dk larca kadına tecavüz etmeye çalışırken darp eder öldürmeye çalışır. Kadını yaralı halde bırakır. Bir süre sonra tekrar gelir ve kadını öldürür. Bir saat boyunca zavallı kadın çığlıklar atar yardım ister.
Polis olay yerine gelir ancak resmi ihbar olaydan tam bir saat sonra yapıldığından geç gelmiştir, çevreyi inceler.
Kadının öldürüldüğü bölgede olayı kimsenin duymaması imkansızdır.
Çevre evleri incelediklerinde olayı 37 mahalle sakininin gördüğünü hatta bir kısmının sonuna kadar pencereden izlediğini ancak hiç biri ne olaya müdahale ettmiş ne de polis çağırmıştır.
Bu olay sonrası bir polis şefi gazeteci arkadaşı ile konuşurken durumu anlatır.
Gazetecinin ilgisini çeker ve bunu haber yapar.
Haber sonrası Amerika da büyük infial olur.
Psikologlar,sosyologlar incelemeye başladığında şu durum ortaya çıkar.
Olaya tanık kişilerin hepsi bir başkası mutlaka polise haber verir veya müdahale eder diye duyarsız kalmıştır.
Kadın bu nedenle kalabalığın ortasında öldürülmüştür.
Bu sosyal davranışa katledilen kadının adı ile Kity Genovese sendromu adı verilmektedir.Toplumu Anlamlandırmamızı Sağlayan Psikososyolojik Bir Fenomen olan bu davranış modeli TÜRKİYE Halkları arasında da gün geçtikçe artan bir ivme ile yerleşiyor.
Bu cinayet, New York gibi metropolitan şehirlerde, toplumun olaylara karşı duyarlılığını yitirmesiyle, Amerikan halkının toplumsal olaylara karşı giderek kayıtsızlaşmasıyla bağdaştırıldı.
Öne sürülen diğer bir iddiaya göre polisi aramadıkları yanlış bir bilgiydi. Olay sırasında durumu fark eden komşular polisi aramışlardı. Ve iddia edilenin aksine Kitty Genovese ambulans gelmeden önce değil, ambulansla taşınırken hastane yolunda ölmüştü. Hatta bir komşunun cesur davranıp katilin gidip gitmediğinden emin olmadığı halde Kitty Genovese'nin yanına indiği söylendi.
Genovese sendromu; kişilerin, bir tehlike altında olan ya da yardıma ihtiyacı olan bireyleri gördüklerinde yardım etmektense, donup kaldıkları durumları açıklamak için kullandığımız terimdir.
Yabancıların "diffusion of responsibility" olarak adlandırdığı olay Türkçe'ye "sorumluluğun yayılması" olarak geçiyor.Bu psikolojik fenomene göre, toplumda yardıma ihtiyacı olan insanlara tepki verme süremiz, grup içindeki birey sayısı arttıkça gecikme süreside doğru orantılı olarak artıyor.
Bir diğer deyişle ''Benden başka diğer insanlar da var. Bir tek ben değilim.'' düşüncesi nedeniyle üstümüze düşen görevi yapmıyoruz.
Gruptaki insan sayısı arttıkça yardımda bulunan insan sayısı azalıyor. Bu fenomen "bystander etkisi" yani "seyirci etkisi" olarak da biliniyor.
Sendromun bir diğer nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Oradaki herkesin kimsenin yardım etmiyor olduğunu görmesi
- Herkesin, etrafta mağdura yardım edebilecek onlardan daha yetkin birinin olduğunu düşünmesi.
- İnsanların, etrafta onların müdahale edişini görecek çok fazla insan olduğunu düşünerek müdahale etmekle ilgili güvensiz veya utangaç hissetmeleri.
Her söz bir yana ; Yolda yürürken birisi sizi kenara çekip boğazınıza bir bıçak dayasaydı, kaç kişi bu duruma şahit olsa kurtulma şansınız daha yüksek olurdu? Bir? On? Yüz?