AKPARTİ ve MHP’nin oylarıyla kabul edilen 40 maddelik "Basın Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Muhalefetin "Sansür Yasası" olarak adlandırdığı (halde Oylama Yapılırken Genel Kurulda çoğunluğu oluşturmaktaki ilgisiz ve ciddiyetsiz olarak vatandaşlar ve bazı yazar ve basın mensuplarınca değerledirilen ve not alınan tavrı nedeniyle) Düzenlemenin 20’nci, 21’nci, 22’nci, 25’nci, 26’ncı ve 27’nci maddeleri ile 28’inci maddesinin a ve b bentleri hariç diğer maddeler yürürlüğe girdi. Söz konusu madde ve bentler ise 1 Nisan 2023’te yürülüğe girecek. Kanuna göre, basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte kimlik belgesi kabul edilecek..
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) basın kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapan, gazetecilerin ve muhalefet partilerinin “sansür yasası”, iktidar bloğunun ise “dezenformasyon yasası” olarak nitelediği yasanın, kısıtlamalar ve hapis cezası getiren 29. maddesinin yürürlüğünün durdurulması ve iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.
MUHALEFET PARTİLERİ'NİN TUTUMU BAZI YAZAR VE GAZETECİLERCE SERT ELEŞTİRİLDİ
Meclis'teki oturumlara katılım durumuna ilişkin dikkat çekici veriler sunan yazar Önder Algedik, AKPARTİ'lilerin düzenlemenin Meclis'ten geçmesi sonrası çektirdiği hatıra fotoğrafını paylaşarak "40 kadar CHP, 15 kadar HDP ve 15 kadar İYİP, 3 TİP ve 70 kadar AKP ve 11 MHP vekil ile toplam resme bakınca mecliste kabul edilmiş bir teslimiyet, bunu kabul ettirmiş bir iktidar rahatlığı görüyoruz"., "Sansür yasasını bu kadar az vekille mi geçirmişler?" diye sordu.
Fotoğrafta 70 vekil saydığını belirten Algedik, "AKP 70 vekil ile katılmış ve açık oylama yapılmadığı için bu kadar vekille çoğunluk olması mı sağlanmış? Hem de oturum başkanı CHP'li iken!! Bu skandal bir durum!" dedi.
İYİPARTİ'li bir vekilin 15 vekilin içinde olduğu bir fotoğrafı "sansür yasasına direndik" notuyla paylaşmasını "37 vekili olan İYİP kaç vekil ile katılmış?" sözleriyle eleştiren Algedik, "CHP'de sadece 40 kadar vekille katılmış.100'e yakın vekil katılmamış. Böylece 70 kadar vekil ile AKP kanunun geçirebilmiş" ifadesini kullandı.
Basın Kartı Komisyonunun daha çoğulcu ve katılımcı hale getirilmesi amacıyla üye sayısı 9'dan 19'a çıkarılacak. Komisyonda, İletişim Başkanlığını temsilen 3 üyenin yanı sıra işçi sendikası şeklinde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek 2 üye ile iletişim fakültesi dekanları veya basın kartı sahibi gazeteciler arasından İletişim Başkanlığınca belirlenecek 3 üye de yer alacak.
İNTERNET HABER SİTELERİ BASIN İLAN KANUNU'NA TABİ OLACAK
Yasayla 36 kişiden oluşan Basın İlan Kurumu Genel Kuruluna, resmi ilan yayımlayacak internet haber sitelerinden 2, Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek 2, radyo, televizyon ve internet siteleriyle ilgili işlemler gerçekleştiren BTK ile RTÜK’ten 2 temsilci eklenecek. Genel Kurul üye sayısı 42’ye çıkacak.
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayımlanabilmesine imkan sağlanacak. İnternet haber siteleri süreli yayın kapsamına alındı. İnternet haber siteleri Basın Kanunu'na tabi olacak, çalışanları basın kartı alabilecek.
İnternet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve "iletişim" başlığı altında bulundurulacak.
İnternet haber sitelerinde bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.Kayıt için verilen beyannamede elektronik tebligat adresi de gösterilecek
Yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin hükme uymaması halinde Cumhuriyet Başsavcılığı 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek. İstemin 2 hafta içinde yerine getirilmemesi durumunda Cumhuriyet Başsavcılığı internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvuracak. Mahkeme en geç 2 hafta içinde kararını verecek.
Başvurunun kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkacak. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu kanun veya ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına engel olmayacak.
İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl süre ile muhafaza edilecek.
Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak.
İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl süreyle muhafaza edilecek.
Türk Ceza Kanunu'nun "Kamu Barışına Karşı Suçlar" bölümüne yeni bir suç tipi ihdas edilerek, "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu düzenlendi.
Halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Failin, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde söz konusu ceza yarı oranında artırılacak.
Yasaya göre, sosyal medyada halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.
Failin, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde söz konusu ceza yarı oranında artırılacak.
Yasanın 31’inci maddesiyle Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne internet sitelerindeki tüm içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik karar alma yetkisi verildi. Birlik iterse bu kararını ilgili içerik veya yer sağlayıcının internet sayfalarından tespit edilebilen elektronik posta adreslerine bildirebilecek.
HAYATİ ÖNEME SAHİP MİT DÜZENLEMESİ
32’nci madde ile Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri ile MİT mensupları ve ailelerinin kimlikleri, makamı gibi bilgilerin yer aldığı yer aldığı internet içerikleri Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından çıkarttırılabilecek.
HABER SİTELERİNE RESMİ İLAN VE REKLAM VERİLEBİLECEK
Basın İlan Kurumu Kanununun 45. maddesinden sonra gelmek üzere 45/A maddesi eklenerek, resmi ilan ve reklamların internet haber sitelerinde belirli kurallar çerçevesinde yayınlatılması ve internet haber sitelerinin bu şekilde desteklenmesi öngörülüyor.
Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü, her ayın sonunda resmi ilan ve reklam verilebilecek olan mevkuteler ile internet haber sitelerinin isimlerini ve vasıflarını ihtiva eden birer listeyi, kurumun internet siteleri üzerinden duyuracak.
İnternet haber sitelerinde yayımlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve esasları da belirlenecek. Böylece internet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayımlanabilmesine imkan sağlanacak.
Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayımlanan ilanların kopyalanması veya ticari faaliyete konu edilmesi durumlarına dair usul ve esasların tespit edilmesi için Genel Kurula yetki veriliyor, kamuya ait ilanlara vatandaşların tek merkezden kolayca ulaşabilmesi ve Basın İlan Kurumu İlan Portalı’na hukuki statü kazandırılıyor.
Buna göre, Resmi Gazete’de yayımlananlar hariç olmak üzere Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve yönetmelikler uyarınca yayımlatılması mecburi olan resmi ilanlar ile daire ve teşekküller, kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan sair müesseseler veya bunların iştiraklerinin internet haber sitelerinde yayımlatacakları ilan ve reklamlar ancak Basın İlan Kurumu aracılığı ile yayımlanacak.
Kurum aracılığıyla yayımlanan ilan ve reklamların, kopyalanması, yayımlanması, yayımlattırılması ve ticari faaliyete konu edilmesi Kurumun vereceği izne bağlı olacak.
Cumhurbaşkanlığına bağlı kurum ve kuruluşlar ile Bakanlıklar, bağlı, ilgili veya ilişkili kurum ve kuruluşlar, diğer kurum ve kuruluşların kendi internet sitesinde yayını zorunlu olan ilanlarının ayrıca Basın İlan Kurumu İlan Portalı’nda yayımlatılması zorunlu olacak. Bu ilanların Basın İlan Kurumu İlan Portalı’ndaki yayınından ücret alınmayacak.
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayımlatılması görevi Basın İlan Kurumuna verildiğinden, gazete ve dergiler için uygulanan müeyyideler internet haber sitelerine de uygulanacak.
Müeyyide uygulanan gazete, dergi ve internet haber sitelerinin başvuracağı yargı mercisi konusunda tereddütlerin giderilmesi amacıyla başvurulacak mahkeme yeri, Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki asliye hukuk hakimliği olarak değiştirilecek, 15 gün olan mahkemenin karar verme süresi kaldırılarak konuya ilişkin basit yargılama usulü getirilecek.
Yönetim Kurulu kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 10 gün içinde Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki asliye hukuk hakimliğine itiraz edilebilecek.
İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayımlayacakların sorumluluklarına da kanunda yer veriliyor. İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayımlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ilişkin usul ve esaslar kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca 6 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.
İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki taşınır, taşınmaz satışlarının gazete yoluyla ilan edilip edilemeyeceğinin takdir yetkisi icra memurluklarının tasarrufuna bırakılacak. İcra memurlarınca ifa edilen bu yetkiden kaynaklanan uygulamalardaki farklılıkların giderilmesi, bu ilanların internet haber sitelerinde de yayımlatılması amaçlanıyor.
Elektronik satış portalı ve Basın İlan Kurumu İlan Portalı’nda yapılacak ilan, artırmanın bitimine kadar erişime açık tutulacak.Toplam muhammen bedeli 500 bin liraya kadar olan satışlar için gazete veya internet haber sitesi ile ilan yapılıp yapılmayacağına, icra dairesince alakadarların menfaatleri dikkate alınarak karar verilecek ancak toplam muhammen bedeli 500 bin liranın üzerinde ve 2 milyon liranın altında olanlar, satışın yapılacağı yerde yayımlanan resmi ilan yayımlama hakkını haiz bir yerel gazete veya bir internet haber sitesinde ilan edilecek.
Satışın yapılacağı yerde resmi ilan yayımlama hakkını haiz yerel gazete veya internet haber sitesi yönetimi bulunmaması halinde ilan, icra dairesinin belirleyeceği aynı il mülki sınırları içerisinde bulunan başka bir yayın yerinde resmi ilan yayımlama hakkını haiz bir yerel gazete veya bir internet haber sitesi aracılığıyla duyurulacak.
Toplam muhammen bedeli 2 milyon lira ve üzerinde olanlar ise bir internet haber sitesinde veya yurt genelinde dağıtılıp satışa sunulan ve ilan talebi tarihinde günlük fiili satışı 50 bin adedin üzerinde olan resmi ilan yayımlama hakkını haiz bir gazetede yayımlatılacak.
Gazete veya internet haber sitesinde yayımlanacak ilanlar eş zamanlı olarak Basın İlan Kurumu İlan Portalı’nda da duyurulacak.
KÜNYESİZ HABER SİTESİ KALMAYACAK
Yeni yasa ile künye belirtmeksizin internet haberciliği yapmak mümkün olmayacak.
Bir gazete için geçerli kurallar, haber üreten internet siteleri için de geçerli olacak.
VERİLEN KARARLARA KARŞI TEMYİZ YOLU AÇIK
"Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARINA DENETİM VE YARGI YOLU AÇILDI
Sosyal ağ sağlayıcıların, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunca (BTK) yapılacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uymaları zorunlu olacak.
Sosyal ağ sağlayıcılara, çocukların sosyal ağlarda daha etkin korunması için çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma yükümlülüğü getirildi.
TÜM SOSYAL MEDYA PLATFORMLARININ TÜMÜNE TÜRKİYE'DE ŞUBE AÇMA ZORUNLULUĞU
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildireceği gerçek kişilerin Türkiye’de oturması ve Türk vatandaşı olması zorunlu hale geldi. Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması halinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilcinin, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olacak. Temsilci gerçek kişi değil tüzel kişiyse doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube açılması zorunlu olacak.
30 MİLYON TL PARA VE BANT DARALTMA CEZASI VERİLEBİLECEK
Yasa'nın 35’inci maddesiyle henüz temsilci temsilci belirlememiş olan sosyal ağ sağlayıcıları 6 ay içinde temsilci belirlemek zorunda olacak. 6 ay içinde bildirmemesi halinde 30 milyon Türk lirası daha idari para cezası, reklam yasağı ve yüzde 90 oranında bant daraltma cezası verilebilecek.
Sosyal ağ sağlayıcı, kanun kapsamındaki suçlara ilişkin içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ilişkin kendi sistem, mekanizma ve algoritmasında BTK ile iş birliği halinde gerekli tedbirleri alacak, bu tedbirler raporunda bulunacak. Sosyal ağ sağlayıcıları, kurum tarafından istenen bilgileri kuruma vermekle yükümlü tutulacak.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARI ‘YANILTICI BİLGİ VERENLERİ’ ARTIK SAVCILIĞA BİLDİRMEK ZORUNDA
Sosyal ağ sağlayıcıları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) istediği bilgileri vermekle yükümlü olacak. Yeni getirilen “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun da olduğu İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesı̇ ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edı̇lmesı̇ Hakkında Kanun kapsamındaki suçlara ilişkin içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ilişkin kendi sistem, mekanizma ve algoritmasında BTK’yla iş birliği halinde gerekli “tedbirleri” alacak.
Sosyal ağ sağlayıcıları “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun da içinde olduğu suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkemeye vermek zorunda olacak. Bu bilgilerin verilmemesi durumunda yurt dış kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılabilecek. Bu daraltılma işlemi için Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurulacak ve daraltılma kararı verilmesi halinde BTK harekete geçecek, dört saat içinde bant genişliği daraltılacak.
REKLAM YASAĞI VE YÜZDE 90 ORANINDA BANT GENİŞLİĞİNİ DARALTMA CEZASI
İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına altı aya kadar reklam verilmesi yasaklanabilecek. Reklam yasağı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacak. Reklam yasağının yanı sıra içeriğinin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılacak. Sosyal ağ sağlayıcısı 30 gün içinde içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararını yerine getirmezse, bant genişliği daraltma oranı yüzde 90’a çıkarılacak.
Ayrıca reklam yasağı kararına aykırı davranan Türkiye’de oturan vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere, 10 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilebilecek. Sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimiyle paylaşacak.
6’ncı madde ile Elektronik Haberleşme Kanunu’ndaki tanımlara yenileri eklendi. Söz konusu tanımlar şöyle:
“Şebekeler üstü hizmet: İnternet erişimine sahip abone ve kullanıcılara, işletmecilerden veya sağlanan internet hizmetinden bağımsız olarak kamuya açık bir yazılım vasıtası ile sunulan; sesli, yazılı, görsel iletişim kapsamındaki kişiler arası elektronik haberleşme hizmetlerini,
Şebekeler üstü hizmet sağlayıcı: Şebekeler üstü hizmet tanımı kapsamına giren hizmetleri sunan gerçek veya tüzel kişiyi,”
38’inci madde ile Elektronik Haberleşme Kanunu’ndaki “Yetkilendirme usulü” başlığı altında düzenlenen 9’uncu maddesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sağlayıcılara 1 milyon Türk Lirasından 30 milyon Türk Lirasına kadar idari para cezası verilebilecek. Para cezasını ödemeyen ve kanundaki yükümlülüklerine 6 ay içinde yerine getirmeyen hizmet sağlayıcılarının internet bant genişliği trafiği yüzde 95’e kadar daraltılabilecek.
39’uncu ve 40’ıncı maddeler ile de yürürlük ve yürütmek hükümleri düzenlendi. Kanun hükümleri Cumhurbaşkanlığınca yürütülecek.
BTK Başkanı, kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerini getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde 3'üne kadar idari para cezası verebilecek.
BASIN KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN'U OKUMAK İÇİN TIKLAYIN