Türkiye'nin 2018 gayri safi yurtiçi hasılasındaki (GSYH) azalmanın daha düşük gösterilmesi için Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın talimatıyla 2018 dolar kurunun olduğundan 10 kuruş daha eksik hesapladığı iddia edildi.
TÜİK'in GSYH'yi dolar kurunu eksik alarak hesaplaması ve 16 milyar dolar eksik göstermesi üzerine iktisatçı Mustafa sönmez sosyal medya hesabından, "TÜİK'in 2018 dolar kurunu 10 kuruş eksik alarak 2018 GSYH'da azalmanın 16 milyar dolar daha eksik görünmesine yol açan yanlışını hemen düzeltmesini bekliyoruz. Tabii "yanlış" ise... " açıklamalarında bulundu.
DOLAR KURU 4.82 TL'DEN DEĞİL, 4.72 TL'DEN HESAPLANDI
Sönmez ortalama dolar kurunu 2018 için 10 kuruş eksik almış görünen TÜİK'in milli gelirdeki azalmayı 16 milyar dolar eksik gösterdiğini ifade etti. Kişi başına gelirin bu durumda 270 dolar abartılı gösterildiğini ifade eden Sönmez, "Merkez Bankası'nın ortalama dolar kuru neden dikkate alınmadı?" diye sordu.
Sönmez sosyal medya hesabı Twitter'dan yaptığı paylaşımla TÜİK'e "TÜİK, yıllık milli geliri ve kişi başına geliri hesaplarken 2016 ve 2017'de Merkez Bankası'nın ortalama dolar kurunu almış, sırasıyla 3,02 TL ve 3,65 TL. Peki 2018'de neden 4.72 TL olarak almış, Merkez Bankası 4,82 TL derken. Lütfen açıklama getiriniz" sorusunu yöneltti.
Sönmez, "TÜİK'in 2018 dolar kurunu 10 kuruş eksik alarak 2018 GSYH'da azalmanın 16 milyar dolar daha eksik görünmesine yol açan yanlışını hemen düzeltmesini bekliyoruz. Tabii "yanlış" ise. Aksi taktirde bir damat müdahalesi olarak okunur. Bu da yeni bir skandal olur Dünyaya rezil olursunuz." dedi.
Buna karşılık TÜİK hesaplamalarını doğru olduğunu söyleyen karşı bir açıklama yaptı.
TÜİK’in açıklaması şöyle:
“11 Mart 2019 tarihinde açıklanan GSYH Sonuçlarına ilişkin medya ve sosyal medyada bilgi eksikliği sebebi ile yersiz, maksatlı ve Kurumumuzun tarafsızlığını hedef alan bazı yorumlarda bulunulmuştur. Bu bağlamda, dolar bazında GSYH’nin, kur düşük gösterilerek yüksek hesaplandığı iddia edilmiştir.
“TÜİK, 1987 ve 1998 bazlı GSYH serilerinde olduğu gibi mevcut 2009 baz yıllı seride de ABD doları cinsinden yıllık GSYH hesabında aynı yöntemi kullanmaktadır. Hesaplamalarda, ithalata göre ağırlıklandırılmış günlük TCMB döviz kuru kullanılmıştır.
2018 yılında, ithalat, yılın ikinci yarısında ilk yarısına göre daha az gerçekleşmiş olup, bu sebeple yılın ikinci yarısındaki kur daha düşük ağırlık almıştır. İlave olarak, kurun yılın ikinci yarısında ilk altı aya göre daha yüksek olması sebebiyle, GSYH hesabında kullanılan kur aritmetik ortalama ile hesaplanan TCMB dolar satış kurundan
farklılaşmıştır. ”
Açıklamada aşağıdaki tabloya da yer verildi:
Bir Başka Ekonomist Çetin Ünsalan o iddiaları dile getirdiği yazısında meseleyi şöyle ortaya koymuştu:
“Verilere göre Türkiye’de kişi başına gelir 9 bin 632 dolar. TL bazındaki açıklamaya da dikkat ederseniz 45 bin 463 TL… Bunun ülkenin ekonomik büyüklüğü açısından karşılığı da yaklaşık 3 trilyon 728 milyar TL…
“Fakat uyanıklık burada başlıyor. 45 bin rakamını dikkate aldığınızda kurun takribi 4,60 TL’den hesaplandığını anlıyorsunuz. Bu da Türkiye’yi 810 milyar dolarlık bir ekonomi haline getirir.
“Oysa 31 Aralık 2018 tarihi itibariyle kur 5,28’den işlem gördü. Yani kişi başına TL gelirin 50 bin 856 TL olması gerekir. Ama burada bir sorun çıkıyor. Çünkü o zaman dolar bazında ülkenin büyüklüğü hesapladığınızda 21 milyar dolar geriliyor ve 789 milyar dolar oluyor.
“Yani psikolojik sınır olan 800 milyar doları yakalamak için bildiğiniz kur oyunu yapılmış.”
Bu iddialar karşısında piyasalar, TÜİK'den somut verilere dayanan doyurucu bir açıklama bekliyor.