Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2020 yılında Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret hacmi 6.2 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı. İki ülke arasında bir yandan ticaret hacmi, bir yandan da karşılıklı doğrudan yatırımlar artıyor. Türkiye-İsrail ticari ilişkilerindeki durum,
2020 yılında Türkiye, İsrail’e 4,7 milyar dolarlık ihracat yaptı. Bu rakamla İsrail, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında 9. sırada yer aldı. 2021’in ilk dört ayında ise Türkiye’nin İsrail’e ihracatı, 1,9 milyar dolara yükseldi ve İsrail bu dönemde Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 8. ülke oldu.
İsrail’de Müslüman karşıtlığı prim yaparken, Türkiye’de de Yahudi karşıtlığı halkın gerçek gündemini maniple edebiliyor. Ancak dün İsrail Başbakanı Netenyahu’nun Jarusalem Post’a verdiği mülakat ilişkilerdeki gerilimin perde arkasına ilişkin fikir verdi. Netenyahu “Bir zamanlar Erdoğan bana her üç saatte bir Hitler derdi. Şimdi altı saatte bir diyor, ama tanrıya şükür ki ticaretimiz büyüyor” dedi.
Türkiye’nin Mavi Marmara olayının ardından İsrail’le ilişkileri diplomatik olarak da geriledi. O kadar ki Türkiye’nin İsrail’de 2011’den bu yana büyükelçisi bulunmuyor. İlişkiler ise 2. Katip seviyesinde yürütülüyor. Ancak vitrine konan bu gergin ilişkilerin arkasında ticari ilişkilerin hiç olmadığı kadar yakın olduğu görülüyor. Resmi verilere göre Netenyahu haklı, Türkiye ile İsrail’in ticari ilişkileri büyüyor. Hem de İsrail lehine…
İŞTE RESMİ RAPORLAR VE İSTATİSTİKLER
2021’in ilk dört ayında ise Türkiye’nin İsrail’e ihracatı, 1,9 milyar dolara yükseldi. İsrail bu dönemde Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 8’inci ülke oldu.
TIKLAYINIZ: https://tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/TIM_Ihracat_2021_Raporu.pdf
TIKLAYINIZ https://www.aso.org.tr/wp-content/uploads/2017/09/israil.pdf
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye İhracatçılar Meclisi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve İsrail’in resmi verileri, bu durumu teyit ediyor.
İSRAİL TÜRKİYE’NİN İHRACATINDA 8'İNCİLİĞE YÜKSELDİ
Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, 2020 yılında Türkiye, İsrail'e 4,7 milyar dolarlık ihracat yaptı. Bu rakamla İsrail, Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında 9'uncu sırada yer aldı.
2021'in ilk dört ayında ise Türkiye'nin İsrail'e ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35 artışla 1 milyar 851 milyona dolara yükseldi ve İsrail bu dönemde Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı 8'inci ülke oldu.
10 yıl önce, 2011 yılında, Türkiye'nin İsrail'e ihracatı 2,4 milyar dolar olmuş ve Türkiye'nin ihracatında İsrail 17'nci sırada yer almıştı.
AKP'nin iktidara geldiği 2002 yılında ise Türkiye'nin İsrail'e ihracatı yıllık 850 milyon dolar seviyesindeydi. 18 yılda rakam, 4,5 kat arttı.
İSRAİL'İN EN ÇOK İTHALAT YAPTIĞI 4'ÜNCÜ ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye'nin İsrail'den ithalatı ise 2020 yılında 1,5 milyar dolar oldu. 2020 yılında Türkiye ile İsrail arasındaki dış ticaret hacmi 6,2 milyar dolar oldu. Söz konusu hacim, 18 yılda 3,4 kat arttı.
2020 yılında İsrail'in toplam ithalatında Türkiye, yüzde 6,2'lik payla Çin, ABD ve Almanya'nın ardından dördüncü sırada yer aldı.
İsrail'in ithalatında 2020 yılında ilk sırada 11,6 milyar dolarla Çin ilk sırada yer aldı. İsrail'in ihracatında ise Türkiye 2020'de 8'inci sırada yer aldı.
BAŞLICA İHRACAT KALEMLERİ: ÇELİK, OTOMOTİV, KİMYEVİ MADDE VE TEKSTİL
Türkiye'nin İsrail'e ihracatında 2020 yılında ilk sıradaki sektör, 919 milyon dolarlık rakamla çelik. Onu, 704 milyon dolarla otomotiv sektörü takip ediyor.
İsrail'e 505 milyon dolarlık kimyevi madde ihraç edilirken, 359 milyon dolarla hazır giyim, 310 milyon dolarla mobilya, 273 milyon dolarla da çimento da önde gelen ihraç ürünleri olarak sıralanıyor.
İsrail, çimento ithalatının önemli bölümünü Türkiye'den yapıyor.
DOĞRUDAN YATIRIMLAR YÜKSELİŞTE
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, İsrail'de yerleşik kişilerin Türkiye'deki doğrudan yatırımları 2019 sonu itibarıyla 770 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.
AKP'nin iktidara geldiği 2002 yılında 49 milyon dolar olan, 2005'te 11 milyon dolara kadar gerileyen bu rakam, 2017'de 1 milyar doları aşmıştı.
İsrailli firmaların, başka ülkeler üzerinde kurdukları şirketler üzerinden de Türkiye'de yatırım yapmış olması, dolayısıyla da, gerçek rakamın da 770 milyon doların üzerinde olması muhtemel.
Türkiye'de yerleşik kişilerin İsrail'de yaptığı doğrudan yatırımların stok değeri de 2019 yılında 105 milyon dolar oldu. Bu rakam 2002'de 0, 2010'da sadece 3 milyon dolar seviyesindeydi.
Özellikle, İsrail'de özel sektörün enerji yatırımları içinde Türk şirketlerin önemli bir ağırlığı bulunuyor.
Öte yandan, İsrail'den Türkiye'ye gelen turist sayısı da 2019 yılında 568 binle ülke rekorunu kırmıştı.
YORUM: Bülent Falakaoğlu (Gazeteci)
Değişmez bir kural var: Türkiye ile İsrail arasındaki siyasi ve diplomatik krizlerden ticari ilişkiler etkilenmez (Ticaretin gerilimlerden etkilenmesi sıfır değilse de ‘Etkilenmedi’ denecek kadar azdır).
Ne 2009 Davos zirvesindeki ‘one minute’ (bir dakika) çıkışı…
Ne de 2010 mayıs ayındaki Mavi Marmara saldırısının ardından yaşanan diplomatik ve siyasal ilişkilerdeki kopuş dönemi…
‘Ticaret etkilenmez’ kurallarını değiştirebildi.
Mavi Marmara saldırısının ardından siyasi ilişkilerin asgari seviyeye indirildiği 2011 yılında İsrail’den ithalat patladı. O yıl Türkiye’nin İsrail’den mal ve hizmet alımı 1 yıl öncesine göre yüzde 51 oranında arttı.
İsrail’i ödüllendirircesine gelen bu artış sonucu ithalat rakamı 2 milyar doları buldu.
2014 yılında İsrail’in Gazze’ye yaklaşık 80 gün süren ‘Koruyucu Hat Operasyonu’nda da Türkiye hükümeti kıyameti kopardı.
O gürültü bağrış arasında ticari ilişkiler son yılların en yüksek seviyesine ulaştı.
Önde kavga sürerken arkada ‘Ekonomik ilişkilerde devamlılık’ kuralın değişmezliği… En net biçimde ilişkilerde politik ve diplomatik krizlerin hiç eksik olmadığı 2009-2016 döneminde görüldü.
Türkiye ile İsrail arasındaki son 10 yıldaki ticaret verileri dış ticaret hacminin 4.5 milyar doların altına hiç düşmediğini ortaya koyuyor.
Şimdilerde bu rakam küresel ekonomik krize ve pandemiye rağmen 6.5 milyar dolar civarında.
Türkiye-İsrail ilişkileri 1990’ların ikinci yarısından itibaren… Askeri, diplomatik, ekonomik bütünlüğü içeren stratejik iş birliğine dönüştü.
Ekonomik kısmı hiç sarsılmadı.
1996 yılında imzalanan… Ve sanayi ürünlerinde karşılıklı gümrük vergilerini kaldıran… Serbest Ticaret Anlaşmasının nimetlerinden iki ülke de hiç vazgeçmedi.
Türkiye-İsrail ilişkilerini normalleştiren, 28 Haziran 2016’da imzalanan mutabakatın ardından ise… Nimetler adeta çoğaltıldı.
İthalat, ihracat rekorları kırılır oldu.
Ticaret hacminin bugün 6 milyar doları aşması…
İsrail’in en çok mal ve hizmet sattığı sekizinci ülkenin Türkiye olması…
Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı dokuzuncu ülkenin İsrail olması…
2016 yılındaki mutabakatın nimetleri iki ülke açısından da çoğaltmasının göstergesi.
2018 yılında…
‘Dostum’ diye hitap edilen, bir telefon uzaklığındaki ABD Başkanı Trump…
ABD’nin elçiliğini Kudüs’e taşıdığında da…
İsrail Parlamentosunda..
Irkçı, Yahudi yerleşimlerinin gelişimini ‘ulusal değer’ olarak tanımlayan ve İsrail devletinin bu yerleşimlerin ‘Kurulması ve yoğunlaştırılmasını teşvik edeceği’ni belirten…
‘Yahudi Ulus Devlet Yasası’ kabul edildiğinde de…
Nimetten vazgeçilmedi, dış ticaret hacmi 6 milyar dolarlık zirveye doğru çıkışını sürdürdü.
Vatandaşa, ‘Siyasi, diplomatik bir temas yok’ mesajı verilirken…
Bu mesajla siyasi rant devşirilirken…
İki yüzlüce ‘ekonomik temas’ hep sürüyor.
Türkiye burjuvazisi bu ticaretten fazlasıyla kârlı!
Türkiye’nin İsrail’e sattığı (ihracat)… İsrail’den aldığının (ithalat) iki katı.
Küsuratsız haliyle 4 milyar dolarlık satışa karşılık 2 miyar dolarlık alış.
Türkiye hükümeti bu tatlı ticaretin hep koruyucusu, kollayıcısı!
Pandemide bile ticaret de koruyuculuk da aynen sürüyor.
‘İsrailli iş insanları koronavirüs sürecinde Türkiye’ye yöneldi’ diye… Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı İbrahim Sinan Ak övünüyor.
İsrail, Türkiye’ye kimyasal ürünler, plastik ve yakıt satıyor.
Türkiye ise…
Demir-çelik, makine, çimento ve gıda satıyor.
Gıda da bayağı atakta denebilir.
2020’nin ilk dokuz ayında kuru meyve satışları yüzde 64, deniz ürünleri yüzde 36’dan fazla, tahıllar ve baklagillerde yüzde 17…
Meyve ve sebze ihracatında ise yüzde 25’in üzerinde bir artış yaşandı.
Kâra bakıldı da… Kimse de İsrail’in işgal ettiği yerlerde ‘İnşaatlar satılan demir ve çimento ile karıldı’ demedi.
Sadece mal ve hizmet satışı yapılmadı.
Gidildi oralarda yatırımlar yapıldı.
ÖDÜL ONLARA BEDEL HALKA
Türkiyeli şirketler İsrail’de özellikle enerji ve inşaat projelerine yoğunlaşmış.
İsrail’deki en büyük yatırımlardan biri Zorlu Enerji Grubunun İsrailli ortaklarıyla kurduğu doğal gaz çevrim santrali.
Yatırım büyüklüğü 1.2 milyar dolar.
Doğal gaz kojenerasyon santrali de bunan Zorlu Enerji İsrail’de Zorlu Enerji İsrail Ltd. unvanlı bir şirket kurmuş durumda.
DEİK’e göre 1000’e yakın İsrail şirketi de Türkiye’de faaliyette. Bu şirketlerden çoğu Türk şirketleriyle ortak.
Bu şirketler İsrail kimliklerini ortaklıklarla gizleyip Arap dünyası ile iş ilişkisi geliştirebilmekte.
Aynı çıkar İsrail’deki Türkiyeli şirketler için de geçerli. Onlar da ABD’nin İsrail’le imzaladığı serbest ticaret anlaşması sayesinde ABD pazarına geçiş yapabiliyorlar.
Faydalanan sayısız şirket var.
Hiç de büyük sermeye, ‘yandaş’ sermaye diye ayrılmıyorlar.
İsrail’in 69. kuruluş yıl dönümü nedeniyle…
14 Mayıs 2017’de Ankara’da gerçekleştirilen resepsiyonda…
İsrail-Türkiye ilişkilerine ticari ve diplomatik katkıda bulunan kişi ve kurumlara verilen ticaret ödüllerinin sahipleri…
Burjuva çıkar ortaklığının göstergesidir.
Koç Holding (İsrail teknolojilerinin kullanımı konusunda); Zorlu Group (İsrail’deki en büyük Türk yatırımcı sıfatıyla); THY (İsrail-Türkiye arasında günde 12 sefer ile ticarete katkıları nedeniyle); İçdaş (İsrail’e en çok ihracat yapan Türk şirket olarak)…
İnşaatçısı, devlet firması, Koç’u hepsi bir arada.